Wobdźěłał Robert Lorenz
Statistika łužiskich Serbow (Budyšin/Bautzen, 1886) Arnošta Muki je jedyn z najwuznamnišich a najskutkownišich tekstow serbskeje wědomostneje publicistiki 19. lětstotka. Twórba z pjera jednoho z centralnych akterow młodoserbskeho hibanja woznamjenja spočatk serbskorěcneje sociologije, steji pak w tradiciji staršeje ludneje a krajneje statistiki. Zdobom móžemy ju jako sorabistiski ludospytny klasikar w naslědnistwje Heinricha Riehla wobhladować, kotryž jenož falowaceho přełožka dla njeje wažne městno w stawiznach ludospyta w nimskim rumje dóstał.
Muka je so ze swojej studiju wo wobšěrne statistiske registrowanje a sociologiske a ludospytne wopisowanje serbskeje ludnosće Łužicy na proze industrializacije prócował. Jeho kniha je pak tež mjeńšinowopolitiski rozestajenski spis a pedagogiski traktat wo zanjechanju resp. wotewrjenym haćenju daledawanja serbskeje rěče w cyrkwi a šulach ze strony tehdyšich němskich zarjadow.
Kulturnoteoretisce so Muka ze swojim widom na serbsku kulturu do konserwatiwno-skeptiskeho zwuka ludospytneho mainstreama swojeho časa zarjaduje. Serbske žiwjenje so jemu jenož w zawrjenych wjesno-burskich swětach móžne zda, kotrež su wot industrializacije, připućowanja a powołanskeje mobilnosće do dalokeje měry izolowane a pod dušepastyrskim škitom cyrkwje zwostali. Přećiwnej swětaj k tomu stej za njeho fabrika a wulke město. W swojej definiciji serbskeje identity přez serbskorěčne kmanosće akceptuje pak zasadnje tež zwonkastejaceho do toho idealizowaneho a jako wohroženy wopisaneho wjesno-serbskeho swěta.
Němski přełožk namakaće tu.
Přewodne teksty:
Zur Konzeption von Arnošt Mukas „Statistika łužiskich Serbow“
Sorbisches Volk und Sorbische Kultur in Arnošt Mukas „Statistika łužiskich Serbow“
Zur Rezeption und Wirkungsgeschichte der „Statistika łužiskich Serbow“